Năm 2017, mặc dù thời tiết khí hậu quá nhiều bất lợi, nguy cơ bùng phát dịch bệnh đàn gia súc gia cầm là rất cao song với sự quan tâm của các cấp các ngành, sự đồng thuận của người dân, ngành Thú y Hà Nôi đã có nhiều cố gắng tạo được những điểm nhấn đáng ghi nhận.

Đó là thời điểm đầu năm không để dịch Cúm A/H7N9 lây sang người và các chủng cúm gia cầm khác xảy ra; thời điểm lợn rớt giá (tháng 4/2017); thời điềm mùa mưa lũ bất thường (tháng 10/2017) một số huyện bị mưa lũ ngập úng lớn (như Chương Mỹ, Mỹ Đức, Ứng Hòa ...) đã không để dịch bệnh xảy ra; Từ đầu năm đến nay trên cả địa bàn thành phố không để xả ra các loại dịch bệnh nguy hiểm trên đàn gia súc gia cầm (như bệnh Dại, Tai xanh, Lở mồm long móng ....). Về lĩnh vực An toàn thực phẩm (ATTP) đối với động vật và sản phẩm động vật là sự tổng hợp của nhiều khâu trong quá trình tổ chức sản xuất; từ chăn nuôi giết mổ, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. Từ quản lý giống, thuốc thú y, thức ăn chăn nuôi đến vệ sinh môi trường tiêu thụ sản phẩm đều trực tiếp ảnh hưởng đến vệ sinh thú y an toàn thực phẩm. Bằng những giải pháp tích cực, ngành Thú y đã tăng cường công tác thanh tra kiểm tra để từ đó không để xả ra các vụ ngộ độc lớn về sản phẩm động vật.

  Tuy nhiên với điều kiện thời tiết có nhiều biến đổi bất thường như hiện nay cùng việc với việc vận chuyển, lưu thông động vật và sản phẩm động vật trong dịp tết Dương Lịch, tết Nguyên Đán, đặc biệt mùa Lê hội ở các nơi sắp đến thì nguy cơ bùng phát dịch bệnh gia súc gia cầm là rất lớn. Theo ước tính lượng gia súc gia cầm xuất nhập vào địa bàn thành phố thời điểm trên (từ tháng 12/2017 đến tháng 3/2018) tăng khoảng trên 30 % so với trung bình các tháng trong năm. Cùng với việc gia tăng động vật, sản phẩm động vật, sản phẩm nhập lậu khi giá cả biến động bất thường cũng là nguyên nhân lớn gia tăng dịch bệnh và mất vệ sinh ATTP. Hà Nối với dân số thường xuyên có mặt khoảng trên 10 triệu người, nhu cầu sử dụng thịt gia súc, gia cầm của khoảng 324.000 tấn/năm (khoảng 900 tấn/ngày). Lượng thịt gia súc, gia cầm hàng ngày được cung cấp từ các cơ sở giết mổ được kiểm soát trên địa bàn Thành phố khoảng 392 tấn/ngày, nguồn thịt nhập khẩu có kiểm soát khoảng 100 tấn/ngày. Như vậy lượng thịt tiêu thụ trên địa bàn Thành phố được kiểm soát khoảng 492 tấn/ngày đáp ứng 55% nhu cầu tiêu thụ thì thời điểm Tết Dương Lịch, Tết Nguyên Đán và dịp Lễ hội truyền thống sẽ gặp không ít khó khăn, phức tạp và tiềm ẩn nguy cơ bùng phát dịch bệnh, mất ATTP.

Xác định được những nguyên nhân đó, để đảm bảo ATTP, bảo vệ người tiêu dùng, đồng thời đảm bảo không để dịch bệnh gia súc gia cầm xảy ra, ngành Thú y Hà Nội đã và đang tập trung thực hiện các giải pháp cụ thể:

Một là: Đẩy mạnh tuyên truyền bằng nhiều hình thức

Làm tốt việc tuyên truyền để người dân chủ động áp dụng các giải pháp về phòng chống dịch bệnh đó là tiêm phòng, tổng tẩy uế môi trường làm trong lành môi trường sống từ chăn nuôi giết mổ, chế biến tiêu thụ sản phẩm. Đông thời nâng cao nhận thức cho người dân chấp hành tốt các quy định của pháp luật trong lĩnh vực Thú y, ATTP. Vấn đề cơ bản vẫn là sự đồng thuận của người dân để cùng vào cuộc ngay từ cơ sở mới giải quyết được những căn nguyên về ATTP. Năm 2017 Chi cục Thú y Hà Nội đã làm tốt khâu tuyên truyền đến các đối tượng là hộ chăn nuôi, kinh doanh buôn bán nâng cao kiến thức chuyên môn và quản lý nhà nước cho các đối tượng có liên quan với tổng số 9.147 người tham dự. Tổ chức xác nhận kiến thức an toàn thực phẩm cho 549 người. Đặc biệt để chủ động phòng chống dịch bệnh Cúm gia cầm lây nhiễm sang người, tháng 3/2017 đã phối hợp với ngành Y tế tổ chức diễn tập phòng chống cúm A/H7N9. Theo kế hoạch từ nay đến đầu năm 2018 ngành Thú y tiếp tục cùng các cơ quan truyền thông đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền để người dân cùng vào cuộc phòng chống dịch bệnh cho người và gia súc gia cầm. Tiếp tục triển khai tập huấn và xác nhận kiến thức ATTP cho gần 200 người hiện đang hoạt động cho các cơ sở kinh doanh, sản xuất thực phẩm.  

Hai là: Tăng cường thanh tra, kiểm tra

Một thực tế cho thấy là bên cạnh tuyên truyền phải đi đôi với công tác thanh tra, kiểm tra để hướng các chủ hộ kinh doanh động vật, sản phẩm động vật tuân thủ pháp luật. Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn vướng mắc về việc nhân lực, điều kiện trang thiết bị, mặt khác theo quy định mới của luật Thú y việc bãi bỏ kiểm dịch nội tỉnh nên việc xác định nguồn gốc động vật tại các cơ sở, chợ đầu mối là rất khó khăn song cán bộ Thú y từ các cơ sở, quận huyện đã và đang tập trung phối  hợp với các ngành liên quan như Công an, Quản lý thị trường để kiểm tra, xử lý vi phạm. Với chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực thú y, đây là một nhiệm vụ được Chi cục Thú y Hà Nội tập trung cao độ vừa để chấn chỉnh, vừa để ngăn chặn hành vi, vừa tạo điều kiện để các cơ sở kinh doanh yên tâm tuân thủ pháp luật. Từ đầu năm 2017 đến nay ngành Thú y phối hợp với các ngành liên quan đã có 4.933 buổi kiểm tra với số cơ sở được kiểm tra là 18.496 lượt cơ sở. Đã xử lý vi phạm 1.530 trường hợp (tăng  9,4% so với năm 2016) trong đó cảnh cáo 400 trường hợp; phạt tiền 846 trường hợp với tổng số tiền phạt lên tới trên 2.5 tỷ đồng. Do tăng cường hoạt động thanh tra kiểm tra nên trên địa bàn Thành phố đã ngăn chặn được việc việc sử dụng chất cấm, chất tạo nạc và thuốc an thần trong chăn nuôi giết mổ, sơ chế, chế biến. Theo kế hoạch, trong dịp tới Chi cục Thú y sẽ tiếp tục tăng số lượng và số lượt kiểm tra, trong đó tập trung vào việc xác định nguồn gốc sản phẩm. Sử dụng xe chuyên dụng và dụng cụ chuyên ngành, teesn thử nhanh để kiểm tra chất cấm chất tạo nạc, tồn dư kháng sinh nhằm xử lý vi phạm và đưa ra những cảnh báo giúp cho người dân, người tiêu dùng yên tâm sử dụng sản phẩm động vật.

Tăng cường kiểm dịch động vật và sản phẩm động vật tại các đầu mối giao thông, nâng cao năng lực hoạt động của 09 chốt kiểm dịch liên ngành, đặc biệt tại các chốt đặt tại các cơ sở giết mổ (như Vạn Phúc, Hà Vĩ, Hải Bối, Minh Hiền …) nhằm ngăn chặn gia súc, gia cầm không đủ điều kiện vào các lò mổ và vào trong Thành phố. Về quản lý hoạt động giết mổ, ngành Thú y sẽ tập trung cao độ và bố trí đủ cán bộ Thú y để kiểm tra kiểm soát chặt chẽ tại các cơ sở giết mổ đã được chính quyền cho phép, đồng thời cũng tăng cường hướng dẫn các cơ sở nhỏ lẻ hướng các cơ sở vào tập trung giết mổ để từng bước giảm giết mổ nhỏ lẻ tự phát.

Ba là: Tập trung thực hiện việc tốt việc tổng tẩy uế vệ sinh môi trường.

Một giải pháp hữu hiệu giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường, ngăn chặn mầm bệnh tái nhiễm, phát sinh. Đây cũng là một trong những giải pháp nhằm huy động sức dân cùng cộng đồng vào cuộc. Thời gian qua các quận huyện thị xã đã thực hiện tốt chiến dịch tổng tẩy uế vệ sinh môi trường, từ đầu năm 2017 đến nay đã thực hiện 06 đợt tổng tẩy uế với quy mô lớn, đồng loạt trên địa bàn Thành phố với tổng diện tích phun khoảng 270 triệu m². Tổng số hóa chất thành phố đã cấp 205.300 (lít, kg), bên cạnh đó, UBND quận, huyện thị xã hỗ trợ 1.230 tấn vôi bột. Từ tháng 12/2017 đến tháng 3/2018 ngành Thú y tiếp tục tham mưu để Thành phố phát động đợt ra quân đồng loạt về tổng tẩy uế môi trường toàn Thành phố nhằm làm sạch môi trường ngăn chặn dịch bệnh, đảm bảo ATTP và đón chào năm mới với khí thế mới.

Bốn là: Tăng cường quản lý các cơ sở chăn nuôi

Hà Nội hiện có tổng đàn gia súc gia cầm đứng tốp đầu cả nước với đàn trâu 24.237 con, đàn bò 137.978 con, trong đó bò sữa 15.390 con; đàn lợn 1.652.588 con; đàn gia cầm 28,789 triệu con; với số lượng trang trại 919 trang trại. Tuy nhiên chăn nuôi trang trại chỉ chiếm gần 40% tổng đàn, còn trên 60% chăn nuôi nhỏ lẻ, tận dụng tại các hộ gia đình. Bên cạnh đó trên địa bàn thành phố còn có các cơ sở chăn nuôi trọng điểm của các công ty liên doan, quốc doanh (như Công ty cổ phần chăn nuôi C.P. Việt Nam, Công ty cổ phần Giống gia cầm Lương Mỹ, RTD, Trung tâm Thực nghiệm và bảo tồn vật nuôi, Trung tâm Nghiên cứu gia cầm Thụy Phương....). Vậy nên các cơ sở chăn nuôi nếu không được quản lý tốt cũng ảnh hưởng không nhỏ tới lĩnh vực ATTP. Chi cục Thú y Hà Nội đang tập trung hướng dẫn để các cơ sở chăn nuôi đăng ký xây dựng cơ sở an toàn dịch để từ đó tạo sản phẩm đầu ra có chất lượng, đảm bảo an toàn, xuất xứ rõ nguồn gốc. Như vậy sẽ vừa quản lý vừa tạo điều kiện để các cơ sở chăn nuôi dần hình thành các chuỗi liên kết từ chăn nuôi, giết mổ, chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

Năm là: Tăng cường quản lý thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y

Trên thực tế thức ăn chăn nuôi và thuốc thú y cũng là đối tượng liên quan trực tiếp đến lĩnh vực ATTP các sản phẩm động vật. Đi đôi với số lượng, quy mô chăn nuôi lớn thì Hà Nội hiện cũng có số lượng cửa hàng kinh doanh buôn bán thức ăn chăn nuôi và thuốc thú y cũng rất lớn. Hà Nội hiện có khoảng trên 1400 cửa hàng kinh doanh thức ăn chăn nuôi và 735 cơ sở buôn bán kinh doanh thuốc thú y. Trong đó các cơ sở sản xuất kinh doanh thức ăn chăn nuôi trên địa bàn có giấy đăng ký kinh doanh do Thành phố cấp 99 cơ sở, thời gian qua đã được Chi cục Thú y kiểm tra đánh giá phân loại. Thẩm định cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh thú y cho 66 cơ sở, cấp chứng chỉ hành nghề 251 cơ sở. Kiểm tra và cấp 235 giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện buôn bán thuốc thú y. Số còn lại được các quận huyện kiểm tra thẩm định và tăng cường quản lý. Kế hoạch trong những tháng tới ngành Thú y sẽ tập trung kiểm tra về điều kiện hành nghề, chất lượng sản phẩm lưu thông trên thị trường nhằm ngăn chặn các chất cấm, sử dụng trong chăn nuôi, chất tạo nạc và các loại thuốc không nằm trong danh mục được phép lưu hành đáp ứng cho ngành chăn nuôi phát triển sản xuất và đảm bảo ATTP.

Sáu là: Nâng tỷ lệ tiêm phòng và giám sát dịch bệnh đàn gia súc gia cầm

Nếu dịch bệnh xảy ra, hệ lụy tất yếu ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm vì vậy ngành Thú y trong những tháng tới sẽ chỉ đạo thực hiện tốt các hoạt động chuyên môn để nâng cao tỷ lệ tiêm phòng. Đó là tuyên truyền, chỉ đạo cán bộ thú y thôn bản quản lý nhập, xuất gia súc gia cầm, tiêm bổ sung ngay gia súc gia cầm mới nhập đàn. Đồng thời giám sát chặt chẽ, phát hiện kịp thời khi có dâu hiệu dịch bệnh, tăng cường thực hiện việc kiểm tra, lấy mẫu các địa bàn có nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh cao, nơi có ổ dịch cũ, nơi có kinh doanh, buôn bán động vật, sản phẩm động vật. Thực hiện tốt chế độ báo cáo hàng ngày để xử lý ngay những đề mới phát sinh không để lây lan dịch bệnh.

Với các giải pháp trên sẽ được Chi cục Thú y Hà Nội triển khai đồng bộ trong thời gian tới cùng với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp các ngành, sự đồng thuận của người dân chắc chắn sẽ góp phần đảm bảo an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm trên địa bàn Thành phố./.