Oxy hòa tan rất cần thiết để duy trì sự sống của các loài sinh vật trong ao nuôi. Để quản lý tốt lượng oxy hòa tan trong ao nuôi thì người nuôi cần phải tuân thủ quy trình nuôi, khi sử dụng thuốc, hóa chất cần có hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật.

Hàm lượng oxy hòa tan trong ao nuôi cá lớn hơn 5 mg/l thì cá sinh trưởng phát triển tốt. Ngược lại, nếu hàm lượng oxy hòa tan nhỏ hơn 3 mg/l sẽ ảnh hưởng đến sinh lý cá nuôi, tỉ lệ sống giảm, chậm tăng trưởng, dễ mắc bệnh, ao không đạt năng suất, cá ăn ít hoặc ăn chậm dẫn đến thức ăn dư thừa trong ao, hệ số thức ăn (FCR) cao, tích tụ khí độc, thời gian nuôi dài, chi phí sử dụng thuốc, hóa chất cao…

 Hình 1: Hình ảnh cá chết ngạt do thiếu oxy (nguồn: internet)

Oxy hòa tan trong nước nhờ hai quá trình: sự khuếch tán oxy từ không khí vào nước và quá trình quang hợp của thực vật hoặc rong tảo vào ban ngày.

Trong nước có chứa chất hữu cơ, thức ăn thừa, cá chết, chất cặn bã… sẽ chìm dần xuống đáy ao và biến thành bùn đáy. Nếu đáy ao không có oxy, quá trình phân hủy mùn bã hữu cơ sẽ sinh ra các chất khí độc hại đối với cá như khí sunfua hydro (H₂S) hoặc thậm chí khí mêtan (CH₄).

(Nguồn: Vietfish)

Các giải pháp tăng nồng độ oxy hòa tan trong ao nuôi

-         Tính toán mật độ nuôi hợp lý: Khi thả giống, cần căn cứ vào hình thức nuôi, đối tượng nuôi, điều kiện trang thiết bị, trình độ quản lý, sản lượng mong muốn cùng với quy cách giống để tính toán mật độ thả nuôi sao cho hợp lý. Mật độ quá cao mức tiêu thụ oxy càng lớn sẽ gây ra tình trạng “tranh oxy” giữa các cá thể, giảm thấp hiệu quả sản xuất kéo theo hiệu quả kinh tế giảm.

-         Kỹ thuật chăm sóc, cho ăn: Phân động vật và thức ăn dư thừa là nguồn ô nhiễm hữu cơ chủ yếu trong ao nuôi, quá trình phân giải hữu cơ sẽ tiêu hao một lượng lớn khí oxy. Khi cho cá ăn những loại thức ăn chất lượng kém, có dinh dưỡng không cân bằng sẽ làm cho lượng phân thải và thức ăn dư thừa tăng lên, tỉ lệ tiêu hóa hấp thu của thức ăn hỗn hợp chất lượng tốt rất cao cũng gián tiếp tăng oxy trong nước.

Kỹ thuật cho ăn khoa học cũng rất quan trọng: cần phải căn cứ vào thời tiết, chất lượng nước, hoạt động bắt mồi và tình hình sinh trưởng của cá để kiểm soát chặt chẽ lượng thức ăn, tránh việc cho ăn quá nhiều sẽ tạo ra thức ăn dư thừa làm ô nhiễm nguồn nước và tiêu hao oxy cho quá trình phân huỷ thức ăn dư thừa.

-  Quản lý môi trường: Quá trình quang hợp của tảo là nguồn cung cấp oxy hòa tan quan trọng trong nước ao nuôi nhưng tảo phát triển quá mạnh sẽ tiêu hao mất nhiều khí oxy hòa tan về đêm gây ngạt cho cá. Do đó, nên áp dụng các biện pháp điều chỉnh khống chế sinh học hoặc hóa học để duy trì mật độ tảo thích hợp trong nước.

Nên duy trì màu nước và độ trong từ 25 – 40cm là tốt nhất.

-         Cấp oxy bằng các thiết bị cấp oxy cưỡng bức: Đối với các ao nuôi mật độ cao nên lắp máy máy quạt nước, máy phun nước, máy thổi khí, máy nén khí tùy theo điều kiện ao nuôi. Thời gian bật máy dài hay ngắn cũng phải dựa vào nước ao và lượng oxy đáy để xác định.

 Đối với những nơi điện lưới không ổn định thì có thể dùng máy nổ, máy phát hoặc trong trường hợp cấp bách có thể sử dụng viên oxy khẩn cấp (liều lượng 0,5 kg/1.000m³) hoặc oxy già (dạng dung dịch liều lượng 1 -2 mg/l) để tăng oxy hòa tan cho cá.

Lưu ý: tăng cường chạy máy quạt, các hệ thống tăng cường oxy vào ban đêm từ 21h đến 6h sáng vì đêm là thời điểm thiếu oxy và tôm, cá dễ nổi đầu nhất.

Trong nuôi trồng thủy sản, sự biến đổi thời tiết mang tính không xác định và khó kiểm soát, bản thân môi trường nước cũng phát sinh những thay đổi liên tục theo thời gian. Sự biến đổi các yếu tố môi trường như nhiệt độ nước, pH, DO… trong thời gian ngắn sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới vật nuôi. Do đó cần tăng cường quản lý trong quá trình nuôi nhất là trong giai đoạn nhiệt độ cao, thời tiết oi nóng, mưa lớn và gió thổi mạnh cần phải có biện pháp tăng oxy kịp thời (bật máy quạt nước hoặc sục khí)./.