Hệ thống thủy lợi của Hà Nội đang bị ô nhiễm bởi nguồn nước thải chưa qua xử lý, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất, môi trường và sức khỏe của người dân. Vì vậy, ngăn chặn, xử lý vi phạm là nhiệm vụ cấp thiết trong bối cảnh hiện nay, nhất là nắng nóng gay gắt bắt đầu diễn ra trên diện rộng nên nguy cơ ô nhiễm sẽ gia tăng...

Hệ thống thủy lợi của Hà Nội đang bị ô nhiễm bởi nguồn nước thải chưa qua xử lý, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất, môi trường và sức khỏe của người dân. Vì vậy, ngăn chặn, xử lý vi phạm là nhiệm vụ cấp thiết trong bối cảnh hiện nay, nhất là nắng nóng gay gắt bắt đầu diễn ra trên diện rộng nên nguy cơ ô nhiễm sẽ gia tăng...

Những mối nguy hại

Thực trạng ô nhiễm nguồn nước công trình thủy lợi trên địa bàn thành phố khiến người dân thấp thỏm lo âu, nhất là trên lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy. Trước đây, nguồn nước sông Đáy chảy qua địa bàn Hà Nội rất trong xanh, nhưng hiện nay, ở một số khu vực đang bị ô nhiễm, bốc mùi hôi thối. Tại huyện Hoài Đức, do tiếp nhận nguồn nước thải sinh hoạt, chăn nuôi, làng nghề chưa qua xử lý thuộc địa bàn các xã Dương Liễu, Cát Quế, Minh Khai... gây ô nhiễm sông Đáy suốt thời gian qua. Cùng cảnh ngộ, trên địa bàn các huyện Chương Mỹ, Quốc Oai... nguồn nước đổ ra sông Đáy ở một số vị trí cũng không qua bất kỳ hệ thống xử lý nước thải nào. Hậu quả là người dân sinh sống ở vùng hạ lưu phải gánh chịu ô nhiễm. Tương tự, nguồn nước sông Nhuệ chảy qua địa bàn thành phố ở một số khu vực cũng bị ô nhiễm nặng.

Theo báo cáo của các doanh nghiệp thủy lợi Hà Nội, tính đến tháng 3/2020, hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn thành phố hiện có 1.837 điểm xả từ hoạt động sản xuất và các điểm xả thải dân sinh. Các nguồn xả nước thải vào hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn thành phố gồm: Nước thải khu công nghiệp, nước thải khu vực dân sinh, đô thị, làng nghề, cơ sở sản xuất nhỏ, nước thải bệnh viện, nước thải chăn nuôi, giết mổ gia súc, gia cầm và nước thải sinh hoạt. Việc xả thải, chất thải chưa qua xử lý hoặc xử lý chưa đạt tiêu chuẩn và hệ thống công trình thủy lợi ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng nguồn nước cấp cho sản xuất nông nghiệp. Không chỉ có vậy còn làm giảm tuổi thọ công trình thủy lợi và ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân, giảm năng suất cây trồng, gây ô nhiễm nguồn nước ngầm...

Trước tình trạng trên, các cơ quan chức năng thành phố đã tích cực phối hợp với các địa phương rà soát, thống kê những tổ chức, cá nhân xả thải vào hệ thống công trình thủy lợi, đồng thời, tiến hành thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm. Tuy nhiên, do quá trình đô thị hóa nhanh trong thời gian qua dẫn đến việc xả thải không qua xử lý hoặc xử lý chưa đạt tiêu chuẩn vào hệ thống công trình thủy lợi phức tạp và khó kiểm soát. Các nguồn nước xả thải của các cơ sở sản xuất, làng nghề, khu vực chăn nuôi, giết mổ gia súc, gia cầm và khu vực dân sinh hầu hết là xả vào hệ thống kênh tiêu cấp 2, 3 trước khi xả vào kênh cấp 1. Do đó, việc kiểm tra xác định đối tượng xả thải và xử lý đối với các trường hợp xả nước thải vào hệ thống công trình thủy lợi gặp nhiều khó khăn. Do nhận thức pháp luật về vấn đề bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước của các cơ sở sản xuất, tổ chức, cá nhân còn nhiều hạn chế, trong khi công tác tổ chức tuyên truyền về vấn đề ô nhiễm môi trường nông thôn, ô nhiễm nguồn nước chưa được nêu cao. Công tác kiểm tra xử lý vi phạm của các cơ quan quản lý cũng chưa thường xuyên, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm pháp luật về môi trường…

Kiên quyết xử lý vi phạm

Để chấn chỉnh vi phạm, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương, nhất là việc giám sát chặt chẽ việc xả thải và cấp phép xả thải vào công trình thủy lợi. Cùng với đó, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các doanh nghiệp, cơ sở, cá nhân vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, đặc biệt các doanh nghiệp tại các làng nghề, cơ sở sản xuất cố tình vi phạm, xả trộm chất thải, nước thải không qua xử lý. Chính quyền địa phương cũng cần xử lý phạt nặng các trường hợp vi phạm; thậm chí yêu cầu các tổ chức, cá nhân vi phạm dừng sản xuất, kinh doanh để khắc phục hậu quả.

Trước mắt, các địa phương nên tập trung rà soát, thống kê cơ sở vi phạm có xả thải gây ô nhiễm công trình thủy lợi để xử lý triệt để, nhất là các vi phạm đang gây ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và sức khỏe của người dân. Về việc này, các doanh nghiệp thủy lợi của thành phố cần tăng cường kiểm tra các vi phạm về xả thải, kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền ngăn chặn, xử lý kịp thời.

Song song với việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân và chính quyền cấp cơ sở trong việc bảo vệ hệ thống công trình thủy lợi, bảo vệ nguồn nước phục vụ tưới, tiêu…, nhiều ý kiến cho rằng, giải pháp về lâu dài, đối với nước thải, nước thải sinh hoạt, các cấp, các ngành cần quan tâm xây dựng hệ thống thu gom nước thải và xây dựng nhà máy xử lý nước thải tập trung để xử lý trước khi xả ra môi trường; xây dựng nhà máy xử lý nước thải tập trung và gắn với xây dựng nông thôn mới…

Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết, để tăng cường công tác quản lý, Sở Nông nghiệp và PTNT vừa có Công văn số 1075/SNN-TL, ngày 17/4/2020, đề nghị các doanh nghiệp thủy lợi thành phố tổng hợp xử lý vi phạm quy định về xả nước thải vào công trình thủy lợi, góp phần hạn chế tình trạng ô nhiễm nguồn nước, phục vụ sản xuất và dân sinh trên địa bàn thành phố. Theo đó, các doanh nghiệp tập trung kiểm tra phát hiện, lập biên bản vi phạm và đề nghị chính quyền địa phương, cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm quy định về xả thải; giám sát việc thực hiện các nội dung trong giấy phép của tổ chức, cá nhân được cấp phép xả thải vào công trình thủy lợi… Đồng thời, đề xuất cơ quan có thẩm quyền tiến hành thanh tra, kiểm tra, xử lý kịp thời đối với tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm về xả nước thải vào hệ thống công trình thủy lợi…

H. Hạnh