Kinhtedothi - Thông tư số 16/2025/TT-BNNMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền quản lý Nhà nước có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, trao quyền phê duyệt phương án quản lý rừng cho chính quyền cấp xã. Chính sách này được kỳ vọng sẽ tháo gỡ nút thắt pháp lý trong khai thác rừng và đất rừng cho các mô hình du lịch cộng đồng, nghỉ dưỡng sinh thái trên địa bàn TP Hà Nội.

Người dân, doanh nghiệp chưa mặn mà giữ rừng, làm du lịch

Hà Nội hiện có khoảng 27.000ha rừng và đất lâm nghiệp, phân bố tại nhiều xã như: Ba Vì, Yên Bài, Suối Hai, Yên Xuân…, với tỷ lệ che phủ đạt 5,67%. Trong đó, rừng phòng hộ chiếm gần 5.822ha, rừng đặc dụng hơn 11.000ha, rừng sản xuất khoảng 10.322ha. Nhiều diện tích rừng tại Thủ đô gắn liền với các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh nổi tiếng như: Vườn Quốc gia Ba Vì, chùa Hương, đền Gióng…

Du khách trải nghiệm vườn hoa anh đào trong một khu nghỉ dưỡng tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Ảnh: Phương Pattrick

Trong những năm gần đây, tại các địa phương đã hình thành hàng chục điểm du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng gắn với đất lâm nghiệp, đất rừng sản xuất, tạo sinh kế mới cho người dân, góp phần giữ gìn cảnh quan, môi trường. Tuy nhiên, thời gian qua, việc phát triển du lịch sinh thái gắn với rừng vẫn còn không ít khó khăn do thủ tục pháp lý phức tạp, chưa có hành lang rõ ràng để người dân, DN mạnh dạn đầu tư, gắn bó lâu dài với rừng.

Ông Trần Đức Hoài, chủ rừng tại xã Ba Vì cho hay, số hộ dân, DN được giao đất rừng để chăm sóc, bảo vệ còn rất ít. Trong khi đó, nhiều người muốn mở rộng mô hình du lịch sinh thái nhưng lại thiếu cơ sở pháp lý để lập phương án hay đầu tư bài bản. Còn ông Nguyễn Văn Trung, người trồng rừng lâu năm tại xã Yên Xuân chia sẻ: "Nếu được giao đất gắn với giao rừng, chúng tôi sẽ có cơ sở để vay vốn ngân hàng, đầu tư trồng cây xanh đô thị hoặc cây dược liệu kết hợp du lịch sinh thái; việc quản lý, bảo vệ rừng cũng sẽ rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm hơn".

Ở góc độ quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, Chi cục Kiểm lâm Hà Nội đánh giá, việc phân quyền hợp lý cho cấp cơ sở sẽ mang lại hiệu quả quản lý thiết thực, nhất là tại các vùng rừng có quy mô vừa và nhỏ, phân tán, do hộ dân quản lý như ở Hà Nội. Thực tế, nhiều năm qua, người dân có nhu cầu khai thác hợp lý tài nguyên rừng để phát triển du lịch sinh thái, trồng cây dược liệu... nhưng lại gặp rào cản thủ tục. Về vấn đề này, các chuyên gia nhận định, việc thiếu phân quyền phù hợp trong phê duyệt phương án quản lý rừng khiến người dân gặp khó trong lập mô hình du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng gắn với đất rừng, phát sinh tâm lý e dè, thậm chí bỏ rừng hoặc sử dụng sai mục đích.

Gỡ nút thắt từ chính sách

Thông tư số 16/2025/TT-BNNMT ngày 19/6/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, quy định rõ việc phân quyền phê duyệt hoặc điều chỉnh phương án quản lý rừng bền vững cho chủ tịch UBND cấp xã, áp dụng với chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân, nhóm hộ hoặc tổ hợp tác có tổ chức hoạt động du lịch sinh thái trong rừng.

Thông tư số 16/2025/TT-BNNMT đang gỡ nút thắt quan trọng trong phát triển kinh tế rừng và du lịch sinh thái bền vững. Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống, cần nâng cao năng lực thực thi của chính quyền xã, đồng thời hướng dẫn cụ thể quy trình lập và phê duyệt phương án, tránh tình trạng “trao quyền mà không trao điều kiện.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Mạnh Phương

Chủ tịch UBND xã Ba Vì Nguyễn Giáp Đông cho biết, trước đây, một phương án du lịch nhỏ cũng phải trình các cấp, đợi thẩm định qua nhiều đơn vị. Nay khi chính quyền cấp xã được phê duyệt, xã sẽ chủ động phối hợp với người dân để hoàn thiện hồ sơ, giám sát, hướng dẫn đầy đủ, hiệu quả, tránh tình trạng người dân làm du lịch sinh thái dưới tán rừng bị quy là vi phạm; để hoang hóa thì lãng phí đất đai, tài nguyên.

Về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Mạnh Phương thông tin, Hà Nội có diện tích rừng nhỏ nhưng giá trị lớn về sinh thái và văn hóa. Trên cơ sở 3 loại rừng (phòng hộ, đặc dụng, sản xuất), TP có định hướng phát triển phù hợp. Nếu triển khai đúng hướng, chính sách mới sẽ giúp người dân giữ rừng, sống được với rừng, làm giàu từ rừng. Điều này cũng góp phần bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, ngăn ngừa thiên tai.

Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Hà Nội Nguyễn Tiến Lâm, khi xã được trao quyền phê duyệt sẽ rút ngắn rất nhiều thời gian xử lý hồ sơ, giúp người dân tiếp cận chính sách thuận tiện, đúng quy định. Điều này không chỉ gỡ nút thắt pháp lý, mà còn gắn trách nhiệm giữ rừng, bảo vệ rừng với người đang sử dụng và hưởng lợi từ rừng. Tuy nhiên, để bảo đảm đúng mục tiêu, cần đặc biệt chú trọng hướng dẫn kỹ thuật, giám sát, hỗ trợ xã trong thẩm định phương án quản lý rừng. Các xã có diện tích rừng lớn cần được tập huấn chuyên sâu, có sự phối hợp thường xuyên giữa Hạt Kiểm lâm sở tại và chính quyền xã.