Kinh tế hợp tác, nhất là các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp của thành phố Hà Nội đã từng bước được đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động, ngành nghề sản xuất kinh doanh cũng đa dạng hơn, hỗ trợ tốt hơn cho kinh tế hộ thành viên. Ông Nguyễn Văn Chí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội đã có cuộc trao đổi xung quanh nội dung này.

- Xin ông cho biết những lợi thế trong phát triển HTX nông nghiệp của thành phố Hà Nội hiện nay?

- Những điểm mạnh của kinh tế tập thể nói chung, trong đó, có các HTX nông nghiệp của Hà Nội là luôn nhận được sự quan tâm của các cấp, các ngành thành phố. Kể từ khi Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 461/QĐ-TTg, ngày 27-4-2018, phê duyệt Đề án “Phát triển 15.000 HTX, liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020” và Bộ NN&PTNT ban hành quyết định số 3386/QĐ-BNN-TCCB, ngày 17-8-2016, về phát động phong trào thi đua “Đổi mới, phát triển các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp theo Luật HTX năm 2012, góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới”, các HTX nông nghiệp của thành phố Hà Nội ngày càng nhận được sự quan tâm hỗ trợ nhiều hơn thông qua nhiều cơ chế, chính sách của thành phố. Hà Nội có vị thế là Thủ đô nên số lao động có trình độ học vấn từ trung cấp trở lên làm việc trong các HTX nông nghiệp nhiều hơn so với các địa phương khác. Là trung tâm tập trung nghiên cứu khoa học, công nghệ của cả nước nên quá trình tiếp cận và ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ mới vào sản xuất kinh doanh của các HTX nông nghiệp có điều kiện thuận lợi hơn...

- Vậy hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX nông nghiệp của Hà Nội hiện nay ra sao thưa ông?

- Nhìn chung, các HTX nông nghiệp đang có nhiều chuyển biến tích cực. Đến nay, toàn thành phố có 1.135 HTX nông nghiệp, trong đó, có 1.053 HTX đang hoạt động. Số lượng HTX thành lập mới trong 2 năm qua lên tới 112 HTX. Đáng chú ý, toàn thành phố có 133 mô hình ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao, trong đó, số lượng HTX tham gia ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao là 52 HTX. Các mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hiện nay tuy quy mô còn hạn chế, nhưng đã đem lại hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với thực tế của Hà Nội và đang khẳng định được vị thế trong điều kiện hiện nay. Điển hình như Trang trại Hoa Viên ở huyện Thạch Thất; mô hình sản xuất giống và hoa lan Hồ điệp của HTX Đan Hoài ở huyện Đan Phượng...

Việc tổ chức liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị có vai trò rất quan trọng quyết định tính bền vững trong sản xuất nông nghiệp. Thời gian qua, được sự quan tâm của UBND thành phố, các cấp các ngành, các HTX nông nghiệp đã được tham gia các hội nghị, hội thảo, triển lãm nhằm quảng bá sản phẩm nông nghiệp đến nhân dân Thủ đô và các tỉnh lân cận; đồng thời, tìm kiếm cơ hội hợp tác với các doanh nghiệp, nhà khoa học trong liên kết sản xuất gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Kết quả, đến nay, toàn thành phố có 43 mô hình HTX thực hiện thành công theo phương thức sản xuất gắn với chuỗi giá trị. Các mô hình HTX liên kết chuỗi hiện nay đã tạo ra chuyển biến tích cực, giúp người dân phát triển sản xuất bền vững và tạo ra những sản phẩm nông nghiệp có thương hiệu. Bước đầu, các mô hình đã tạo nền tảng liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân, bảo đảm đầu ra cho nông sản có thị trường tiêu thụ ổn định…

- Theo đánh giá của UBND thành phố Hà Nội, trong quá trình hoạt động, các HTX nông nghiệp vẫn còn bộc lộ hạn chế. Xin ông chỉ rõ những những điểm yếu của HTX nông nghiệp hiện nay?

- Đúng vậy! Nhận thức về vai trò, vị trí, mô hình HTX kiểu mới của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, thành viên HTX và nhân dân chưa đầy đủ, chưa thật tin tưởng, nhiệt tình hưởng ứng đóng góp xây dựng phát triển mô hình HTX kiểu mới theo Luật HTX 2012…

Mặt khác, đa số các HTX kiểu cũ sau chuyển đổi theo luật HTX 2012 chưa xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, vẫn tổ chức theo mô hình cũ, chủ yếu tập trung vào các dịch vụ truyền thống, tiếp thu tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới, giống, vật nuôi mới vào sản xuất chậm; chưa thu hút được cán bộ quản lý, khoa học kỹ thuật được đào tạo về làm việc ở HTX; liên kết, hợp tác giữa các HTX còn yếu, mô hình liên hiệp HTX chưa phát huy được hiệu quả.

Thực tế cho thấy, hầu hết các HTX đều gặp khó khăn về vốn và tiếp tiếp cận nguồn vốn ưu đãi của Nhà nước, vốn vay tín dụng. Nhiều HTX còn lúng túng trong định hướng hoạt động và đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, hoạt động chưa hiệu quả. Các HTX đều khó khăn về mặt bằng sản xuất. Nhiều HTX chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, ký được hợp đồng thuê đất lâu dài, chuyển đổi mục đích sử dụng đất nên không thể xây dựng nhà xưởng để ổn định và đầu tư phát triển.

- Khắc phục hạn chế trên, ông có thể cho biết một số giải pháp thực hiện trong thời gian tới của thành phố Hà Nội?

- Theo tôi, không riêng ngành Nông nghiệp Hà Nội, mà tất cả các cấp, các ngành của thành phố cần phải tập trung cao độ thực hiện các giải pháp mang tính cấp bách trong phát triển kinh tế tập thể nói chung và HTX nông nghiệp nói riêng. Trong đó, cần kiên định mục tiêu đẩy mạnh tuyên truyền về củng cố, phát triển HTX nông nghiệp. Cùng với đó, đẩy nhanh triển khai thực hiện các chương trình, kế hoạch hỗ trợ HTX; hỗ trợ xúc tiến thương mại, mở rộng thị thường tiêu thụ sản phẩm thông qua hỗ trợ thiết kế logo, bao bì và các ấn phẩm quảng bá khác; hỗ trợ, tạo điều kiện cho các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ, triển lãm để quảng bá sản phẩm, thương hiệu và đưa sản phẩm đến nhiều đối tượng tiêu dùng. Tập trung chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện xử lý dứt điểm việc giải thể, chuyển đổi sang loại hình khác đối với các HTX yếu kém đã ngừng hoạt động.

Đi đôi với tư vấn, hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật, hỗ trợ các HTX xây dựng và tổ chức thực hiện các đề án, dự án đổi mới phát triển HTX gắn với chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa…, các sở, ngành thành phố cần bắt tay vào việc đẩy mạnh hỗ trợ vay vốn cho các HTX từ nguồn vốn của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX và nguồn vốn từ chương trình quốc gia giải quyết việc làm…

Thành phố Hà Nội đặt mục tiêu, năm 2020, có 908 HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả. Duy trì, củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của trên 500 HTX nông nghiệp đang hoạt động có hiệu quả. Phấn đấu có trên 30 HTX ứng dụng công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp. Tạo điều kiện thành lập mới từ 60 HTX nông nghiệp trở lên. Hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng cho 30 HTX nông nghiệp. Giải thể 100% đối với các HTX ngừng hoạt động.