Hà Nội hiện có tổng đàn gia súc, gia cầm ở tốp đầu cả nước với tổng đàn trâu bò 153 nghìn con, tổng đàn lợn hiện tại khoảng 1,2 triệu con (thời điểm trước khi xảy ra bệnh Dịch tả lợn Châu Phi khoảng 1,87 triệu con), đàn gia cầm 34 triệu con, đàn chó mèo 466 nghìn con. Tuy nhiên phương thức chăn nuôi vẫn chủ yếu là nhỏ lẻ, chăn nuôi tận dụng phụ phẩm nông nghiệp chiếm khoảng 60 %. Trên địa bàn Thành phố có nhiều cơ sở, trang trại chăn nuôi lợn và gia cầm tập trung của các công ty liên doanh nước ngoài như Công ty cổ phần chăn nuôi C.P Việt Nam, Công ty cổ phần Giống gia cầm Lương Mỹ, RTD, Trung tâm thực nghiệm và bảo tồn vật nuôi, Trung tâm Nghiên cứu gia cầm Thụy Phương, Trung tâm Nghiên cứu và Huấn luyện Chăn nuôi, Công ty cổ phần Việt Pháp Pro Conco...). Với đặc thù trên công tác quản lý chăn nuôi, phòng chống dịch bệnh gặp không ít khó khăn, bất cập để chăn nuôi phát triển hiệu quả, bền vững.

Trong công tác phòng chống dịch bệnh đàn gia súc gia cầm, hoạt động kiểm soát giết mổ, kiểm tra vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm có vai trò rất lớn để đảm bảo an toàn thực phẩm. Trên địa bàn Thành phố, do chăn nuôi nhỏ lẻ còn chiếm tỷ lệ cao nên có hệ lụy là kéo theo hoạt động giết mổ gia súc gia cầm cũng nhỏ lẻ chiếm tỷ lệ cao. Toàn thành phố có tới 749 cơ sở, điểm, hộ giết mổ gia súc, gia cầm, trong đó 61 cơ sở giết mổ trâu, bò; 220 cơ sở giết mổ lợn; 456 cơ sở giết mổ gia cầm; 12 cơ sở giết mổ động vật khác. Số cơ sở giết mổ công nghiệp 07 cơ sở; Số cơ sở giết mổ bán công nghiệp 24 cơ sở; Số cơ sở giết mổ thủ công 718 cơ sở. Ngoài ra, trên địa bàn Thành phố có 99 kho lạnh bảo quản sản phẩm động vật làm thực phẩm, 385 cơ sở sơ chế sản phẩm động vật cần được kiểm dịch, kiểm tra vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm. Tất cả các cơ sở này đều phải có sự quản lý của chính quyền địa phương, cơ quan chức năng mà thực tế là lực lượng cán bộ chuyên môn thú y là lực lượng trực tiếp.

Đặc thù của nghề giết mổ gia súc gia cầm là hoạt động vào ban đêm, khoảng 11h đêm hôm trước đến 6h sáng hôm sau. Sau thời điểm này sản phẩm động vật đã qua kiểm tra cung cấp đến các siêu thị chợ truyền thống, các sạp hàng để bán đến người tiêu dùng. Hơn nữa việc giết mổ thường vào ban đêm để cung cấp cho các cơ sở sơ chế, chế biến (giò, chả, súc xích …) để phục vụ cho người tiêu dùng vào các sáng, trưa, chiều theo tập quán, thói quen người tiêu dùng. Với đặc thù của nghề như vậy, cán bộ thú y phải thực hiện nhiệm vụ vào ban đêm theo các cơ sở giết mổ, đáp ứng yêu cầu thực tế xã hội.

Theo quy trình làm công tác kiểm soát giết mổ phải thực hiện kiểm tra trước, trong và sau khi giết mổ. Trước khi giết mổ phải kiểm tra gia súc gia cầm mang về cơ sở giết mổ phải đảm bảo khỏe mạnh, kiểm tra việc nhập gia súc gia cầm về có nguồn gốc không. Khi đủ điều kiện cho vào giết mổ, khi giết mổ xong thực hiện việc kiểm tra thân thịt và phủ tạng, nếu đảm bảo không mắc bệnh sẽ đóng dấu kiểm soát giết mổ trên thân thịt cho lưu hành. Quy trình trên được thực hiện trong đêm tại các cơ sở giết mổ nên những cán bộ thú y phải thực hiện theo yêu cầu thực tế. Đây cũng chính là những gian nan với nghề, hơn nữa nghề đi làm kiểm soát giết mổ vì phải tiếp xúc trực tiếp với gia súc gia cầm kể cả gia súc gia cầm bệnh, việc lây nhiễm bệnh giữa người và gia súc gia cầm là những điều khó tránh khỏi. Một số bệnh lây nhiễm sang người (như Cúm gia cầm, Liên Cầu khuẩn, Dai …), đây cũng chính là những nguy hiểm mà cán bộ Thú y phải đối mặt.

Một khó khăn nữa là các cơ sở giết mổ hiện nay còn quá nhiều cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, nằm giải rác ở các khu dân cư, có cơ sở giết mổ chỉ vài con (3- 5 con), có cở sở nằm sâu trong khu dân cư chưa đảm bảo vệ sinh thú y nhưng vẫn phải kiểm tra để ngăn chặn dịch bệnh. Trong khi đó việc kiểm tra, kiểm soát lại phải thực hiện vào ban đêm nên cán bộ thú y phải đi đêm, nhất là cán bộ nữ phải đối mặt cả với những rủi ro do điều kiện xã hội mang lại (giao thông, tệ nạn xã hội …). Không quản ngại, xác định “sống với nghề”, cán bộ Thú y Hà Nội từ cấp thành phố, đến cấp huyện, cấp xã, thôn bản đã không ngừng nỗ lực, cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Dù là cán bộ thú y ở phân cấp nào, luôn nắm vững được vai trò, nhiệm vụ chuyên môn của mình để tham mưu cho các cấp chính quyền và trực tiếp thực hiện đúng công tác quản lý nhà nước về phòng chống dịch bệnh gia súc, gia cầm, kiểm dịch, kiểm soát giết mổ, kiểm tra vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm. Với mục đích mong muốn là giúp cho người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm động vật an toàn đồng thời góp phần đảm bảo an toàn dịch bệnh.

Thời gian qua cán bộ thú y thực hiện tốt việc triển khai các văn bản quy định của Bộ Nông nghiệp và PTNT, Uỷ ban nhân dân Thành phố. Những cán bộ làm trực tiếp, không quản ngại khó khăn, thời tiết, khắc nghiệt (rét, mưa, nắng …) hàng ngày đều phải có mặt để kiểm tra, kiểm soát, đồng hành cùng người kinh doanh giết mổ. Đồng thời vừa làm công tác kiểm soát giết mổ vừa tham gia phòng chống dịch bệnh. Tổ chức tiêm phòng cho đàn gia súc gia cầm và thực hiện giám sát dịch bệnh để đảm bảo an toàn dịch bệnh cho người và gia súc gia cầm.

Một số khó khăn trong công tác kiểm soát giết mổ cũng như phòng chống dịch bệnh gia súc gia cầm trong giai đoạn hiện nay đó là thời tiết khí hậu hiện nay diễn biến phức tạp, môi trường ô nhiễm nặng nên dịch bệnh gia súc gia cầm phát sinh và phát triển mạnh nhất là một số bệnh nguy hiểm (Dại, Cúm gia cầm, Dịch tả lợn Châu Phi, Lở mồm long móng, Tai xanh …). Ở một số nơi chính quyền địa phương chưa thật sự quan tâm xây dựng được các cơ sở giết mổ tập trung, chưa xử lý được các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ nên việc quản lý của các cơ quan chuyên môn gặp không ít khó khăn. Bên cạnh đó tập quán thói quen của người tiêu dùng vẫn sử dụng thịt tươi, thịt gia súc gia cầm chưa qua kiểm soát của cơ quan thú y đã phần nào tạo điều kiện để các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, chưa đủ điều kiện vẫn ngang nhiên hoạt động. Hiện nay số lượng cơ sở, điểm chăn nuôi, giết mổ gia súc, gia cầm lớn nằm rải rác tại nhiều xã, nhiều huyện trên địa bàn Thành phố đòi hỏi cán bộ thú y thực hiện nhiệm vụ phải đi lại và di chuyển rất nhiều. Công việc kiểm soát giết mổ mang tính chất đặc thù, không ổn định về thời gian:chủ yếu vào ban đêm và sáng sớm, nhiều điểm giết mổ nằm phân tán trên địa bàn rộng nên việc đi lại, di chuyển khó khăn, vất vả, thời gian sinh hoạt cá nhân và dành cho gia đình, người thân rất hạn chế, nhất là cán bộ nữ. Mặt khác môi trường làm việc tiếp xúc với động vật, sản phẩm động vật sống, có nguy cơ phơi nhiễm đối với các loại dịch bệnh truyền lây sang người nếu không mang bảo hộ lao động đầy đủ.

Về tổ chức, trong những năm gần đây, ngành thú y trên khắp cả nước có nhiều biến động về cơ cấu tổ chức, thực hiện chưa thống nhất. Nhiều tỉnh cơ quan chuyên ngành Thú y cấp huyện sát nhập với các cơ quan chuyên ngành nông nghiệp khác (thành lập Trung tâm dịch vụ nông nghiệp cấp huyện....) gây tâm lý lo lắng, không yên tâm làm việc đối với cán bộ thú y, đặc biệt thú y cấp huyện, xã, phường, thôn, bản, những người trực tiếp làm công tác kiếm soát giết mổ. Một khó khăn nữa mà những người làm kiểm soát giết mổ gặp phải đó là mặc dù làm đêm hôm như vậy nhưng thu nhập chưa đáp ứng công sức bỏ ra, nhất là ở những nơi chỉ có điểm giết mổ nhỏ lẻ, nguồn thu rất thấp song nhiệm vụ vẫn phải làm để đảm bảo an toàn dịch bệnh.

Biết bao khó khăn, vất vả và những gian nan song những cán bộ thú y vẫn luôn phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ. Nhiều cán bộ thú y đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT, Thành phố, Sở Nông nghiệp và PTNT ghi nhận, khen thưởng do có sáng kiến cải tiến kỹ thuật, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đây cũng chính là nguồn động viên khuyến khích để cán bộ thêm yêu nghề và luôn phấn đấu nâng cao hiệu quả làm việc.

Để đảm bảo an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm, cán bộ thú y đã và đang mong muốn sự quan tâm hơn nữa của các cấp chính quyền đó là triển khai đẩy nhanh tiến độ xây dựng các cơ sở giết mổ công nghiệp (như cơ sở giết mổ gia cầm của Công ty CP tại Chương Mỹ khoảng 35 ngàn con/ngày, cơ sở giết mổ gia cầm Lan Vinh tại Yên Thường, Gia lâm khoảng 5000 con/ngày, cơ sở giết mổ lợn Vinh Anh tại Thường Tín khoảng 150 con/ngày…). Xây dựng cơ sở giết mổ tập trung quy mô lớn (như cơ sở giết mổ lợn tại Vạn Phúc – Thanh Trì, hiện tại đã và đang giết mổ khoảng 1500 – 1700 con/ngày, một số cơ sở giết mổ lợn tại huyện Chương Mỹ giết mổ khoảng 500 – 800 con/ngày, cơ sở giết mổ Đông Thành Đông Anh khoảng 50 con trâu bò/ngày …). Có các cơ sở giết mổ tập trung vừa đảm bảo vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm vừa dễ kiểm soát, giúp cho lực lượng thú y quản lý chặt chẽ.

Các cấp các ngành và cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, đặc biệt các cơ sở chưa được chính quyền địa phương cho phép. Làm tốt hơn công tác tuyên truyền để người tiêu dùng sử dụng sản phẩm động vật đã qua kiểm tra của lực lượng thú y. Tăng cường công tác đào tạo bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn để thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn. Đồng thời được quan tâm hơn đến đời sống vật chất tinh thần để hoàn thành nhiệm vụ được giao./.