Rừng của Hà Nội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường. Bên cạnh chọn các loài cây trồng rừng phù hợp, giá trị kinh tế cao, việc có cơ chế, chính sách thúc đẩy trồng rừng sản xuất, nhất là trồng cây gỗ lớn, không những nâng cao thu nhập, mà còn góp phần tăng độ che phủ rừng trên địa bàn thành phố.

Trồng rừng sản xuất gỗ lớn sẽ nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững
Chuyển đổi cơ cấu trồng rừng - gia tăng giá trị
Thực hiện chủ trương của thành phố Hà Nội, nhiều địa phương đã đẩy mạnh trồng rừng
sản xuất, trong đó, một số mô hình làm tốt công tác trồng, phát triển rừng, gắn
với xây dựng, nhân rộng đưa các giống cây lâm nghiệp mới năng suất, chất lượng
vào trồng kết hợp với ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng, chăm sóc,
thu hoạch, chế biến để nâng cao hiệu quả kinh tế rừng… Đơn cử mô hình trồng
rừng sản xuất gỗ lớn kết hợp cây dược liệu của Hợp tác xã Bảo tồn và phát triển
dược liệu Sóc Sơn (huyện Sóc Sơn) là ví dụ. Với phương châm lấy ngắn nuôi dài,
hợp tác xã đã trồng hàng chục héc ta rừng gắn với cây dược liệu, vừa chống xói
mòn đất lâm nghiệp, vừa gia tăng giá trị thu nhập, còn góp phần tạo môi trường
sinh thái đa dạng. Hay mô hình sản xuất giống cây lâm nghiệp của gia đình bà
Trịnh Thị Sinh ở thôn 7, xã Hồng Kỳ (huyện Sóc Sơn) cũng khẳng định tính ưu
việt, mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần cải thiện đời sống cho nhiều lao
động địa phương. Bà Trịnh Thị Sinh cho biết: “Trên diện tích 1ha thuê thầu của
chính quyền địa phương, tôi đã cải tạo đất trồng và cung cấp hơn 1 triệu cây
giống lâm nghiệp mỗi năm, qua đó, tạo việc làm cho 10 lao động với mức thu nhập
5-7 triệu đồng/tháng”.

Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Hà Nội Lê Minh Tuyên cho biết: Các mô hình trên đã
và đang thực hiện để từng bước đưa kinh tế rừng phát triển theo hướng bền vững,
hiệu quả, nâng cao thu nhập cho người trồng rừng. Tuy nhiên, diện tích trồng
rừng sản xuất trên địa bàn thành phố chủ yếu là cây keo, bạch đàn hoặc áp dụng
phương thức sản xuất kinh doanh gỗ nhỏ, khai thác rừng non với chu kỳ 5-6 năm,
theo hình thức quảng canh, năng suất, chất lượng rừng còn thấp. “Dựa trên kết
quả đo đếm, tính toán trữ lượng từ số liệu điều tra thực địa 70 OTC tại 7
huyện, thị xã có rừng trên địa bàn thành phố, chúng tôi đã thống kê, đánh giá,
so sánh cho thấy, rừng trồng gỗ keo, bạch đàn chi phí đầu tư cao hơn so với
rừng trồng cây lấy gỗ lớn khoảng 15%. Thu nhập bình quân của rừng trồng cây
keo, bạch đàn là 59,8 triệu đồng/ha với chu kỳ 15 năm, trong khi rừng trồng
không có cây keo, bạch đàn cho thu nhập gần 168 triệu đồng/ha, cao hơn 181% cho
mỗi chu kỳ 25 năm…”, ông Lê Minh Tuyên ước lượng.

Trước
thực trạng trên, nhiều ý kiến cho rằng, để nâng cao năng suất, chất lượng, giá
trị, hiệu quả kinh tế từ trồng rừng sản xuất, hướng tới chuyển đổi cơ cấu sản
phẩm gỗ khai thác, tăng tỷ lệ diện tích rừng trồng gỗ lớn và cấp chứng chỉ FSC,
Hà Nội cần tạo ra chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng giống, thực hiện cách mạng
về giống; chuyển dần tập quán sản xuất lâm nghiệp quảng canh sang thâm canh
rừng; thay đổi thói quen trồng, khai thác rừng non (gỗ nhỏ) sang trồng, sản
xuất kinh doanh gỗ lớn; gắn phát triển rừng sản xuất với việc thực hiện tái cơ
cấu ngành lâm nghiệp trên địa bàn thành phố theo hướng gia tăng giá trị, phát
triển bền vững...

Xây dựng cơ chế, chính sách - bảo đảm phát triển đa mục tiêu

Qua rà soát, diện tích có rừng và chưa thành rừng của Hà Nội là hơn 27.162ha được phân bố ở 7 huyện, thị xã (Ba Vì, Sơn Tây, Thạch Thất, Quốc Oai, Chương Mỹ, Mỹ Đức, Sóc Sơn), trong đó, rừng sản xuất trên 9.637ha chủ yếu là keo, bạch đàn với trữ lượng gỗ 574.000m3. Còn rừng trồng thuần loài, xen canh các loài cây khác gồm cây ăn quả, thông, lim, lát, long não, xoan, re, mỡ, tre, bương, vầu, luồng… trên 2.479ha với tổng trữ lượng gỗ hơn 154.000m3 và trên 251.000 cây tre, nứa. Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Tạ Văn Tường cho rằng, từ thực trạng rừng trên địa bàn thành phố, thì việc hỗ trợ trồng rừng thâm canh gỗ lớn bằng cây giống chất lượng cao là cần thiết. Thực tiễn cho thấy, lợi ích từ việc trồng cây gỗ lớn để làm giàu rừng đã được chứng minh. Qua thí điểm một số mô hình trồng sản xuất gỗ lớn quy mô 2-5ha tại các địa phương, bước đầu ghi nhận chất lượng rừng tăng đáng kể.  
Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2025, thành phố sẽ trồng mới 500ha rừng, ưu tiên trồng các loài cây bản địa và cây lấy gỗ lớn chu kỳ dài có giá trị kinh tế cao. Địa bàn trồng mới sẽ được thực hiện tại khu vực đất trống thuộc 7 huyện, thị xã có rừng. Để tạo đà cho phát triển rừng sản xuất, nâng cao giá trị kinh tế, thu nhập người trồng rừng, Sở NN&PTNT đã giao các đơn vị trực thuộc xây dựng cơchế, chính sách, từ đó tham mưu thành phố hỗ trợ trồng rừng sản xuất gỗ lớn.
Theo đó, điều kiện hỗ trợ, chủ rừng là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và cộng
đồng dân cư có đất quy hoạch phát triển rừng sản xuất được cấp có thẩm quyền
giao, cho thuê, được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc đã sử dụng đất
ổn định trong vòng 3 năm trở lên không có tranh chấp, lấn, chiếm. Loài cây
trồng thuộc danh mục cây trồng lâm nghiệp chính, có xuất xứ rõ ràng, được kiểm
soát về chất lượng theo quy định về quản lý giống cây trồng. Khi trồng rừng
mới, phải thực hiện trồng hỗn giao với cây bản địa, tỷ lệ cây bản địa chiếm 40%
hoặc trồng thuần loài cây bản địa và theo phương thức thâm canh…

“Trong
quá trình xây dựng cơ chế, chính sách, chúng tôi cũng đã đề cập cụ thể nội
dung, mức hỗ trợ. Chẳng hạn như, trồng rừng mới đối với các loài cây gỗ lớn
(khai thác sau 10 năm tuổi), hỗn giao với cây bản địa, mức hỗ trợ là 20 triệu
đồng/ha; trồng thuần loài cây bản địa, mức hỗ trợ 30 triệu đồng/ha… Mục tiêu mà
ngành Nông nghiệp Hà Nội kỳ vọng đó là tập trung trồng cây gỗ lớn để duy trì ổn
định độ che phủ rừng, bảo vệ môi trường sinh thái, bên cạnh đó, tạo thêm việc
làm, tăng thu nhập ổn định cho người trồng rừng, thu hút lao động nhàn rỗi vào
sản xuất lâm nghiệp, góp phần ổn định đời sống nông dân ở các địa phương có
rừng”, ông Tạ Văn Tường nhấn mạnh.