Sau 8 năm thực hiện Luật Hợp tác xã (HTX), với bản chất ưu việt, khuôn khổ pháp lý thuận lợi cùng nhiều cơ chế, chính sách mới được ví như “luồng gió” mới góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các HTX nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tuy vậy, trong quá trình triển khai thực hiện luật vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Để Luật HTX năm 2012 thực sự đi vào cuộc sống thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển bền vững, cần sự nỗ lực của các bên liên quan.

Sau 8 năm thực hiện Luật Hợp tác xã (HTX), với bản chất ưu việt, khuôn khổ pháp lý thuận lợi cùng nhiều cơ chế, chính sách mới được ví như “luồng gió” mới góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các HTX nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tuy vậy, trong quá trình triển khai thực hiện luật vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Để Luật HTX năm 2012 thực sự đi vào cuộc sống thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển bền vững, cần sự nỗ lực của các bên liên quan.

Người dân huyện Phú Xuyên tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng đem lại hiệu quả kinh tế cao

Xuất hiện nhiều điển hình tiên tiến

Thời gian qua, các HTX trên địa bàn huyện Chương Mỹ đã kiện toàn, chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012 hoạt động hiệu quả. Trong đó, HTX Rau quả sạch Chúc Sơn là một ví dụ điển hình. Với 26 thành viên tham gia chuỗi, thời gian qua, HTX đã cung cấp sản phẩm bảo đảm chất lượng 22 đơn vị gồm các bệnh viện, trường học, cửa hàng tiện ích trên địa bàn thành phố. Sản lượng tiêu thụ rau theo chuỗi của HTX là 720 tấn/năm. Thu nhập của hộ nông dân tham gia chuỗi chăn nuôi tăng 30% so với bình thường, thu nhập đạt 1,25 tỷ đồng/ha/năm. Hay HTX Nông nghiệp hữu cơ Đồng Phú, có 95 thành viên tham gia, mỗi năm sản xuất 225 tấn lúa hữu cơ theo tiêu chuẩn của Nhật Bản. Theo tính toán, với giá bán lúa 32 triệu đồng/tấn, giá thị thu nhập 1ha sản xuất lúa hữu cơ của HTX đạt 172 triệu đồng/ha/năm, trừ chi phí lãi khoảng 80-100 triệu đồng/ha.

Mô hình liên kết chăn nuôi lợn theo hướng an toàn sinh học của HTD Chăn nuôi và Dịch vụ Đồng Tâm (huyện Quốc Oai) cũng là đơn vị điển hình tiên tiến kể từ khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực đi vào cuộc sống. HTX này được thành lập năm 2016 với 10 thành viên, trong đó, có 7 thành viên chuyên đảm nhận chăn nuôi lợn an toàn sinh học, 3 thành viên đảm nhận khâu giết mổ, đóng gói và vận chuyển thịt lợn thành phẩm cho các cửa hàng, siêu thị. HTX đang thực hiện chăn nuôi lợn theo chuỗi khép kín từ khâu con giống đến khâu giết mổ, đóng gói, bảo quản sản phẩm. Quy mô duy trì chăn nuôi từ 130-150 con lợn/hộ. Trung bình mỗi ngày, HTX xuất bán ra thị trường 4-5 tạ thịt lợn bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Các sản phẩm chế biến của HTX như: Xúc xích, giò, chả… đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm nên được một số siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch trên địa bàn thành phố thu mua ổn định. Nhờ chăn nuôi theo chuỗi sản xuất và cung cấp thịt lợn sinh học nên giá bán thịt lợn của HTX không bị chi phối bởi biến động giá cả thị trường. Từ đó, các thành viên HTX luôn yên tâm sản xuất, kinh doanh và bảo đảm về mức lợi nhuận.

Sau khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực, nhiều HTX trên địa bàn thành phố cũng đã dần thay đổi tư duy và thích ứng với điều kiện mới và đã có những chuyển biến tích cực. Theo ông Nguyễn Văn Chí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội, việc các HTX thực hiện tốt các hoạt động dịch vụ đã tạo điều kiện cho hộ thành viên, hộ nông dân chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật và sản xuất… Không chỉ có vậy, nhiều HTX đã hoạt động có lãi, đến nay số HTX xếp loại tốt, khá là 61,9%. Nhiều HTX đã liên kết, liên doanh với các doanh nghiệp hình thành các chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm…

Chủ động phối hợp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc

Ông Nguyễn Văn Chí cho biết, theo Luật HTX năm 2012, ngoài những thay đổi lớn về thể chế hoạt động của HTX kiểu mới và hàng loạt các nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể về các chính sách ưu đãi cũng đã được ban hành. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều HTX rất khó để tiếp cận và thụ hưởng, điển hình như chính sách về đất đai, về vốn. Trong khi đó, tình hình cơ sở vật chất hạ tầng của các HTX còn thiếu, cơ bản các HTX chưa có trụ sở làm việc, không có địa điểm để mở rộng ngành nghề kinh doanh, tổ chức sản xuất.

Theo quy định về chính sách ưu đãi về vay vốn của Chính phủ, các HTX có thể được vay từ 1 đến 2 tỷ đồng mà không cần tài sản thế chấp. Tuy nhiên, hầu hết các HTX trên địa bàn thành phố hoạt động có quy mô nhỏ, thiếu vốn đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, dịch vụ, chưa tiếp cận được các nguồn vốn vay ưu đãi và các nguồn vốn vay khác từ ngân hàng và không có tài sản thế chấp cũng như chưa có được phương án sản xuất kinh doanh khả thi và cụ thể. Với một số HTX, mặc dù có đủ nguồn lực thực hiện các dự án, tuy nhiên, các thủ tục hành chính để đầu tư xây dựng còn rườm rà, vướng mắc, kéo dài thời gian, khiến hiệu quả chính sách hỗ trợ của Nhà nước chưa đi vào thực tế.

Để Luật HTX năm 2012 đi vào thực tiễn, giúp nâng cao vai trò, năng lực cạnh tranh của các HTX, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Tạ Văn Tường cho biết, thời gian tới, Sở NN&PTNT sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền nhằm thống nhất nhận thức cho cán cán bộ và các tầng lớp nhân dân hiểu rõ Luật HTX năm 2012, bản chất mô hình HTX kiểu mới, hiểu rõ các giá trị và 7 nguyên tắc hoạt động HTX, sự khác nhau giữa HTX kiểu cũ và kiểm mới. Cũng thông qua công tác tuyên truyền nhằm củng cố niềm tin của thành viên, HTX thành viên, cộng đồng xã hội về mô hình HTX kiểu mới theo Luật HTX năm 2012.

Ông Tạ Văn Tường cũng đề nghị các cấp chính quyền và các sở, ngành liên quan cần vào cuộc mạnh mẽ hơn trong việc tháo gỡ các khó khăn liên quan đến thủ tục hành chính, để các HTX thuận lợi trong tiếp cận các tư liệu sản xuất, nhất là vấn đề tiếp cận thuê đất. Quan tâm tới chính sách đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, làm nền tảng cho việc tiếp cận khoa học - kỹ thuật mới. Các ngân hàng, tổ chức tín dụng cũng cần vào cuộc mạnh mẽ, với những chính sách hỗ trợ đơn giản, dễ thực thi hơn, giúp HTX thuận lợi trong tiếp cận nguồn vốn để phát triển…

Về vấn đề trên, ông Nguyễn Trung Thành, Phó Chủ tịch Liên minh HTX thành phố Hà Nội đề xuất, để thực hiện có hiệu quả trong triển khai Luật HTX năm 2012 và các văn bản liên quan, các sở, ngành liên quan tiếp tục phối hợp với các cấp chính quyền tổ chức tư vấn, hỗ trợ triển khai phương thức hoạt động và tiếp cận chính sách. Đồng thời, xây dựng và triển khai nhân rộng mô hình các HTX kiểu mới, hoạt động hiệu quả.